بازخوانی نظریه ملاصدرا درباره تاثیر مزاج،خلقیات و کیفیات نفسانی بر فاعلیت نفس

ملاصدرا نفس انسان را مصداق همه انواع فاعلی می داند؛ اما به عوامل موثر بر فاعلیت نفس اشاره نکرده است. نفس در ظهور این فاعلیت ها تحت تاثیر عواملی از جمله مزاج، خلقیات و کیفیات نفسانی است. مزاج امری مباین با نفس است و کیفیات نفسانی، از جمله علم و اراده و قدرت، همان مبادی افعال هستند و خلقیات هم همان کیفیات نفسانی راسخ و ثابتشده در نفس به شمار میآیند. هریک از این عوامل بر هرکدام از انواع فاعلی تاثیر خاصی دارد. بررسی چگونگی تاثیر و تاثر این عوامل بر فاعلیت نفس و اینکه آیا نفس هم بر این عوامل تاثیری دارد و اینکه آیا انسان می تواند به طور ارادی این تاثیرات را بر نفس خود کنترل کند و از این کار چه فوایدی عایدش می شود، در این مقاله روشن خواهد شد. بررسی این عوامل راهکارهای مفیدی در امر تعلیم و تربیت نفس در پیش روی انسان باز می کند.

کلیدواژه ها:

مزاج ، خلقیات ، کیفیات نفسانی ، فاعلیت نفس ، حکمت متعالیه ، ملاصدرا