خوانش نگاره «نجات یوسف از چاه» بر مبنای رویکرد بیش ­متنیت

مهم­ترین محمل­ها برای مطالعه نظریه­ها و رویکردهای ادبی، داستان­های دینی، اساطیری، حماسی و غنایی مصورشده­ در نگارگری است که همزمان از دو نظام تصویری و نوشتاری برخوردار است. پژوهش حاضر به مطالعه، تحلیل و بررسی نگاره نجات یوسف نبی از چاه از نسخه مصور هفت ارونگ ابراهیم میرزا و بیش­متن­های درون­رشته­ای با موضوع بر اساس رویکرد بیش­متنیت از پنج­گانه­های ترامتنیت می­پردازد. هدف پژوهش حاضر، بررسی، کشف و تحلیل میزان تعاملات و ارتباط میان متن ادبی (شعر) و تصویر و نیز بررسی دقیق ویژگی­های دیداری و برگرفتگی این متن ها است. بر این مبنا پرسش اصلی از این قرار است که ویژگی­های دیداری و ساختاری و محتوای نگاره و سایر بیش­متن­ها چیست و چگونگی تاثیرپذیری نگارگر از متن شعر به چه صورت بوده است؟ خلاصه یافته ها نشان می­دهد که نگارگر در تصویرپردازی نگاره به صورت ضمنی جهان­بینی و نگرش صوفیانه جامی خالق پیش­متن نگاره را بازتاب داده است. نگارگر و طراح ضمن بروز خلاقیت و نبوغ خویش در تصویرکردن روایت­های گوناگون و صحنه­پردازی در فضای خیالی و مثالی نگاره، تا جایی که امکان داشته بر مبنای شیوه قراردادی رایج در فرآیند طراحی و نقش­پردازی به پیش­متن­های داستان وفادار مانده­ و در پی القای هماهنگی بین متن ادبی و اثر هنری کوشش بوده­است. همچنین نگارگر و طراح، مضمون اصلی و کانونی یعنی نجات یوسف را نه در مرکزیت نگاره و قالی، بلکه در فضای پیرامون و در فضای پایین آثار قرار داده است. این پژوهش از گونه کیفی و توسعه­ای است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده­ها به روش اسنادی انجام پذیرفته است.

کلیدواژه ها:

کلیدواژه ها: نگارگری ، هفت اورنگ ، یوسف ، زلیخا ، پیش­ متنیت ، قالی