نقش آب مجازی و بهره وری آب در مدیریت پایدار منابع آب در ایران

قرن ۲۱ قرن آب نامیده شده است . این شرایط رقابت در زمینه ی منابع آب جهانی را افزایش داده و بهرهبرداری از منابع آب به چالشی اساسی بدل خواهد شد. برنامه ریزی منابع آب جایگاه خود را در روابط سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی حاکم بر ملت ها و دولت ها خواهد یافت . شرایط جدید منابع و مصارف آب شیوه های نو در برنامه ریزی منابع آب را طلب می کند. خشکسالی و کم آبی در ایران یک واقعیت اقلیمی است و با توجه به روند روزافزون نیاز بخش های مختلف به آب، این مشکل در سال های آتی حادتر نیز خواهد شد. به عنوان یکی از شاخص های در حال توسعه ، آب مجازی مفهومی تازه در مدیریت منابع آب و نگرشی جدید به مصارف غیر مستقیم و پنهان آب در چرخه ی تولید و ارائه ی خدمات پایدار به نسل بشر است . در این مقاله به بررسی مفاهیم آب مجازی و سایر مفاهیم مرتبط با آن نظیر بهره وری و همچنین نحوه محاسبه آن ها پرداخته شد و مقدار آن ها با الگوی مصرف در سایر کشورها مقایسه شد. مشخص شد که شرایط اقلیمی ، مکان و زمان تولید، مدیریت و برنامه ریزی ، فرهنگ و عادات مردم در میزان آب مجازی موثر است و قطعا مقدار آن در مورد یک محصول در مناطق مختلف ، متفاوت خواهد بود. برای محاسبه مقدار آب مجازی محصولات (کشاورزی و صنعتی ) لازم است کلیه منابع آبی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم (اعم از باران، آب سطحی یا آب زیرزمینی ) در تولید محصول موثراند را در محاسبات مورد توجه قرار داد. در نهایت نیز راهکارهایی برای بهینه سازی مصرف آب در بخش های مختلف مصرف ارائه گردید.

کلیدواژه ها:

آب مجازی ، بحران آب ، مدیریت منابع آب ، بهره وری آب