تحلیل ارتباط میان دو مفهوم هویت مکان و دلبستگی به مکان درفضاهای باز شهری نمونه موردی: باغ ارم شیراز

ارتباط احساسی میان انسان و مکان در حوزه­های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است که از جمله آنها در ادبیات معماری و شهرسازی است. ارتباط در سطوح مختلفی شکل گرفته و در قالب مفاهیم مختلفی نیز معرفی می­شود که از جمله آنها می­توان به مفاهیم دلبستگی به مکان و هویت مکان اشاره نمود. تاکنون پژوهش­های متعددی در ارتباط با هر کدام از موارد مذکور در حوزه ادبیات معماری و شهرسازی به انجام رسیده و نحوه نمود هر کدام از آنها در فضاهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است؛ این در حالی است که در ارتباط با چگونگی ارتباط نظری میان این دو مفهوم، پژوهشی صورت نگرفته است. با این توضیح پژوهش حاضر در پی بررسی نحوه ارتباط میان دو مفهوم دلبستگی به مکان و هویت مکان و نحوه نمود پذیری این دو مفهوم در یک فضای باز شهری به عنوان بستر میدانی تحقیق است. به همین منظور مجموعه باغ ارم شیراز به عنوان نمونه موردی تحقیق انتخاب و با بررسی نحوه نمود این دو مفهوم برای کاربران این فضا، چگونگی ارتباط میان مفاهیم مذکور مورد تحلیل قرار گرفته است. پژوهش حاضر ترکیبی از روش­های کمی و کیفی در گردآوری و تحلیل داده­ها است و در این خصوص از روش­های کتابخانه­ای و میدانی به منظور گردآوری داده­ها و از روش­های تحلیل محتوا و نیز آزمون­های آماری به منظور تحلیل آنها استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش، استفاده کنندگان از باغ ارم شیراز در فصول بهار و تابستان بوده و حجم نمونه در این خصوص ۳۲۶ نفر از این افراد انتخاب شده است که به صورت تصادفی در سطح باغ از آنها پرسش به عمل آمد. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که اولا میان دو مفهوم دلبستگی به مکان و هویت مکان در فضاهای باز شهری، ارتباطی معنادار وجود دارد؛ به این ترتیب که افزایش دلبستگی به مکان باعث شکل­گیری هویت مکان برای استفاده کنندگان می­شود. همچنین عواملی چون احساسات فردی، پیکره­بندی فضایی و زمان، هم در شکل­گیری دلبستگی به مکان و هم در شکل­گیری هویت مکان، به ترتیب دارای بیشترین اولویت هستند؛ این در حالی است که عامل خاطرات و رویدادها در دلبستگی مکان و عامل کنش­های اجتماعی موجود در محیط، تاثیر بیشتری در شکل­گیری هویت مکانی دارند.

کلیدواژه ها:

دلبستگی به مکان ، هویت مکان ، فضاهای باز شهری ، باغ ارم ، شیراز