تاثیر خشک شدن زاینده رود بر تغییرات تراز آب زیر زمینی دشت نجف آباد در دو دهه اخیر

بررسی تغییرات منابع آب زیرزمینی دشت نجف آباد، به ویژه بعد از خشک شدن رودخانه زاینده رود، در برنامه ریزی منابع آب اهمیت بالایی دارد. در این مطالعه روند تراز آب زیرزمینی سی و سه چاه پیزومتری در مقیاس ماهیانه در منطقه دشت نجف آباد در دوره آماری ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۱ با آزمون ناپارامتری من کندال بررسی شد. برای هر سری زمانی، شیب خط روند با روش تخمینگر سن محاسبه شد. همگنی روند تغییرات تراز آب زیرزمینی با روش وان بل و هوقس آزمایش شد. نتایج نشان داد در همه ایستگاه ها، به جز ایستگاه هایی که در محدوده شبکههای آبیاری و زهکشی قرار ندارند، تراز آب زیرزمینی دارای روند منفی معنادار است. در بیش از ۵۲ درصد ایستگاه ها روند منفی (۱/۰P ) معنادار بود. بررسی شیب خط روند نشان داد به طور متوسط تراز آب زیرزمینی دشت نجف آباد حدود ۳۲ سانتی متر در سال افت دارد. بیشترین افت تراز آب زیرزمینی متعلق به ایستگاه کهریز سنگ جدید بود که شیب منفی ۹۲/۵ متر را در سال داشت. نتایج آزمون همگنی نشان داد روند تراز آب زیرزمینی در ماههای مختلف همگن ولی در ایستگاه های مختلف غیر همگن است. نقشههای روند نشان میدهد بیشترین تغییرات تراز آب زیرزمینی در محدوده شبکههای آبیاری و زهکشی رخ داده است؛ به طوری که طبق نقشه های تراز در برخی ایستگاههای واقع در شبکههای آبیاری و زهکشی در این دوره هفده ساله افت تراز آب زیرزمینی بین ۵۰ تا ۱۰۰ متر است. برای انجام دادن آزمون پتیت سریهای آماری، که مقدار آماره Z آنها در سطح ۱ درصد معنادار بود، انتخاب شد. نتایج آزمون پتیت نشان داد بیشترین تغییر در تراز آب زیرزمینی بین سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۱ رخ داده است که در این سالها رودخانه زاینده رود خشک شده بود و ایستگاههای واقع در شبکههای آبیاری و زهکشی بیشترین پرش را در این سالها داشتند. همچنین نمودار آزمون پتیت نشان میدهد در برخی چاههای واقع در این منطقه افتی برابر ۵۰ تا ۱۰۰ متر در این سالها رخ داده است که فاجعه ای در این منطقه به شمار می رود.

کلیدواژه ها:

Trend Analysis ، Groundwater level ، Homogeneity of trend ، Najafabad plain ، Zayandehrood River ، Mann-Kendall ، Sen’s estimator