اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن بر شاخص های رشدکنجد Sesamum indicum L.)) و تاج خروس Amaranthus retroflexus L.)) و قدرت رقابت آنها

دی اکسید کربن یکی از مهمترین نهاده های لازم برای رشد گیاهان زراعی محسوب می شود. این بررسی به منظور تاثیر غلظت های مختلف دی اکسید کربن بر برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی کنجد (Sesamum indicum L.) و تاج خروس (Amaranthus retroflexus L.) در شرایط گلخانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار در جعبه هایی به طول ۵۰، عرض۳۰ و ارتفاع۳۰ سانتی متر انجام شد. فاکتور اول شامل غلظت های مختلف دی اکسید کربن (۳۶۵، ۵۲۰ و ۷۵۰ قسمت در میلیون) و فاکتور دوم رقابت درون گونه ای و بین گونه ای بود که برای هرکدام از گیاهان کنجد و تاج خروس به طور جداگانه انجام شد. نتایج نشان داد که با ازدیاد غلظت دی اکسید کربن ارتفاع، تعداد میانگره، طول میانگره و وزن خشک ساقه اصلی کنجد افزایش و برای تاج خروس کاهش یافت. تعداد و طول شاخه های جانبی و وزن خشک آنها تحت تاثیر معنی دار غلظت های مختلف دی اکسید کربن قرار گرفت، به طوری که افزایش غلظت دی اکسید کربن تاثیر مثبت بر گیاه کنجد و اثر منفی بر تاج خروس داشت. با افزایش غلظت دی اکسید کربن اثر مثبت بر عملکرد دانه کنجد و اثر منفی بر عملکرد دانه تاج خروس داشت. در کنجد اثر رقابت معنی دار بود و رقابت بین گونه ای برتری داشت. اثر غلظت های مختلف دی اکسید کربن بر میزان فتوسنتز و تعرق در کنجد و تاج خروس معنی دار بود. همچنین ازدیاد غلظت دی اکسید کربن منجر به افزایش میزان فتوسنتز و تعرق در کنجد و کاهش آنها در تاج خروس شد. صفات ریشه از جمله سطح، مجموع طول و وزن خشک ریشه در گیاه کنجد تحت تاثیر معنی دار غلظت های مختلف دی اکسید کربن قرار گرفت، به طوری که با ازدیاد غلظت دی اکسید کربن افزایش نشان دادند، ولی در گیاه تاج خروس سطح، متوسط قطر، مجموع طول و وزن خشک ریشه با افزایش غلظت دی اکسید کربن کاهش نشان داد. نسبت ریشه به اندام هوایی تحت تاثیر معنی دار غلظت های مختلف دی اکسید کربن بود. این نسبت با ازدیاد غلظت دی اکسید کربن در گیاه کنجد و در گیاه تاج خروس افزایش داد. به طور کلی، نتایج نشان داد که افزایش غلظت دی اکسید کربن در کنجد به عنوان یک گیاه سه کربنه و گرمادوست، باعث برتری از نظر رشد و تولید خواهد شد و در تاج خروس افزایش غلظت دی اکسید کربن تاثیری برتولید آن نداشت، ولی درجه حرارت بالای ناشی از افزایش غلظت دی اکسید کربن باعث کوتاهی طول دوره رشد و کاهش سرعت رشد و تولید می شود.

کلیدواژه ها:

رقابت بین گونه ای ، رقابت درون گونه ای ، علف هرز ، گیاه زراعی