مطالعه زمین ساخت زاگرس در دوره الیگوسن - میوسن و نقش آن در شکل گیری سازند هیدروکربوری آسماری با تاکید بر برونزدهای »ویسیان« و »پیرانشاهی«

سازند آسماری با سن الیگوسن پسین (چاتین) تا میوسن پیشین (آکوئیتانین)، جوانترین سنگ مخزن پهنه زاگرس، به شمار می آید. نام این سازند از کوه آسماری واقع در جنوب شرقی مسجد سلیمان، اقتباس و برش الگوی آن در تنگ گلترش، با ۳۱۴ متر ستبرا، اندازه گیری شده است. سنگ آهک آسماری، مهم ترین سنگ مخزن حوضه رسوبی زاگرس و غنی ترین مخزن نفتی ایران و خاورمیانه و یکی از غنی ترین مخازن کربناته جهان است. بخش اعظم تخلخل و تراوایی این سازند، مربوط به تخلخل حاصل از شکستگی است. دربرشهای کامل، سازند آسماری، دارای دو عضو است. نخست »عضو ماسهسنگی اهواز« در جنوب باختری خوزستان و دوم »عضو تبخیریک۳له۹ر« در لرستان. زیست زونهای تشخیص داده شده برای سازند آسماری، نشانگر سن الیگوسن پسین (چاتین) تا میوسن پیشین (آکیتانین- بوردیگالین) هستند. تحول زاگرس چین خورده در حوضه رسوبی مستقلی صورت پذیرفته که در حاشیه غربی و جنوب غربی فلات ایران وجود داشته است. چین خوردگی اصلی زاگرس با حرکات میوسن میانی، آغاز شده و آنگاه با حرکات پاسادنین در پلیوسن-پلیستوسن تکمیل گردیده است. منطقه ویسیان در لرستان، بخشی از زاگرس چینخورده است که روند کلی آن هم راستا با زون راندگی ها، می باشد. مرز شمال شرقی آن محدود به مرز جنوبی زون راندگیها و مرز شرقی آن منطبق بر خمش بالارود و مرز غربی- شمال غربی آن منطبق بر جنوبیترین تاقدیس زاگرس است. منطقه پیرانشاهی نیز در پهنه ایذه واقع شده که بخشی از زاگرس چینخورده محسوب می شود و از شمال به مرز جنوبی زون راندگی ها، از جنوب با مرز شمال فروافتادگی دزفول، از خاور با گسل کازرون و از باختر به امتداد فرضی گسل عامل خمش بالارود، محدود میشود. در این مطالعه به بررسی زمین ساخت زاگرس در دوره الیگوسن-میوسن و نقش آن در تشکیل سازند نفتی آسماری با تاکید بر برونزدهای ویسیان و پیرانشاهی، پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

زاگرس ، الیگوسن-میوسن ، سازند آسماری ، زمین ساخت ، ویسیان ، پیرانشاهی