بررسی استعاره مفهومی غم و شادی در قصاید خاقانی

بررسی استعاره در حوزه های مختلف زبان، یکی از مباحثی است که امروزه مورد توجه پژوهشگران واقع شده است. عواطف و احساسات یکی از این حوزه هاست. احساس، از محوری ترین تجربه های بشری است. مطالعه احساس، بر اساس زبان شناسی شناختی، یکی از رویکردهایی است که می توان بر اساس آن تحلیلی از عواطف ارائه داد. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی با هدف - بررسی چگونگی مفهوم سازی غم و شادی در قصاید خاقانی، انجام شده است. بر اساس یافته های پژوهش، غلبه ماتم گرایی در دیوان خاقانی به طور چشمگیر قابل مشاهده است؛ نام نگاشت های مربوط به غم ۴۵ مورد است در حالی که شادی دارای ۵ نام نگاشت است. تجربه های تلخ خاقانی در طول زندگی، همچون مرگ فرزند، همسر، عمو و بزرگانی چون محمد بن یحیی، زندان، مورد بی مهری روزگار واقع شدن و نیز حمله غزان و نیز روحیه حساس و زود رنج این شاعر، سبب ماتم زدگی در دیوان شاعر است. شاعر در تبیین احساس غم از حوزه های مبدا با بار منفی بهره گرفته است. مفاهیمی مانند آتش، باد ناموافق، بار، تاریکی، بیماری، تیر، شیء تیز، دیو، خار، جنگ، بسته شدن پای، چراغ زود میر، پژمردگی. و عواطف خوشایند را با مفاهیم خوشایند مانند شکفتن گل، نور، آب، دانه توصیف عینی کرده است.

کلیدواژه ها:

غم ، شادی ، خاقانی ، قصیده ، استعاره ، زبانشناسی شناختی