جمع بندی تحقیقات فرایند های رسوبی ساحلی

تحقیقات فرایندهای رسوبی یکی از زیر برنامه های اصلی مباحث برنامه راهبردی حفاظت سواحل است. از اینرو از سال 1376 تا کنون بالغ بر 12 طرح تحقیقاتی پایه و کاربردی در پژوهشکده و ده ها طرح مطالعاتی مشابه توسط کارگروه فرایندهای رسوبی ساحلی در شرکت های تابعه (شرکت جهاد تحقیقات آب و انرژی) به انجام رسیده است. این گزارش به جمع بندی اهداف، روش تحقیق، دستاوردهای 12 طرح تحقیقاتی پرداخته است. همچنین کارایی دستاوردهای این طرحها برای بخش اجرا و موضوعات باقیمانده برای برنامه های پیش رو مورد بررسی و تدقیق قرار گرفته است. بر اساس بررسی به عمل آمده، اهداف کلیه طرح های اجرا شده همپوشانی و تطابق مناسبی با برنامه راهبردی فرایندهای رسوبی گروه تحقیقات حفاظت سواحل داشته است. روش تحقیق طرح های اجرا شده در پژوهشکده از جمله روش های نوین و کاربردی بوده که در دهه های گذشته در سطح کشور اجرا شده اند. روش اجرای این طرح ها نیز غالبا در نوع خود منحصربفرد بوده اند. مهم ترین روش های به کاربرده شده شامل اندازه گیری های دریایی مشخصه های هیدرودینامیکی و رسوبی، سن سنجی به روش کربن-14، راه اندازی و اجرای مدل های فیزیکی و عددی و مطالعات GIS و RS هستند. در همگی روش های یاد شده این پژوهشکده در کشور پیشگام بوده و می باشد. از مهم ترین دستاوردهای اجرای طرح های بررسی فرایندهای رسوبی ساحلی در پژوهشکده می توان به تربیت نیروی متخصص در زمینه های مختلف اندازه گیری دریایی، اجرای مدل های فیزیکی و عددی و کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی و تصاویر ماهواره ای اشاره کرد. متناسب با روش ها و دستاوردهای یاد شده، توسعه دستورالعمل های اجرایی، اطلس نقشه های موضوعی، ابزار و تجهیزات مرتبط که در نوع خود در کشور نیز منحصربفرد هستند، انجام شده است. از بین 12 طرح تحقیقاتی اجرا شده، طرح های بررسی منابع رسوب و رسوبگذاری در خور ریگ، بررسی فرایندهای هیدرودینامیکی و رسوب خلیج گرگان، فرایندهای هیدرودینامیکی و رسوب دلتای هندیجان و بررسی پدیده انتقال رسوب به خلیج های کوچک به طور مستقیم مطالبه بخش اجرا بوده و دستاوردهای آنها در شناخت مشکلات محیطی و راهکارهای اجرایی به طور وسیع استفاده شده است. دستاوردهای طرح ملی بررسی تغییرات خطوط ساحلی کشور نیز که از لحاظ ابعاد و گستره پوشش آنها کم نظیر است، مورد استفاده تمام وزارتخانه ها و نهادهای مرتبط با مناطق ساحلی و دیگر محققین قرار گرفته است. بر اساس تدقیق به عمل آمده علی رغم نتایج قابل ملاحظه حاصله از طرح های اجرا شده، هنوز موضوعات تحقیقاتی بسیاری باقیمانده است که می تواند در برنامه راهبردی بررسی فرایندهای رسوبی ساحلی کشور اجرا شوند. همچنین برخی از تحقیقات انجام شده قبلی همچون بررسی تغییرات خطوط ساحلی با اطلاعات جدید قابل تکرار هستند. از جمله موضوعات باقیمانده می توان به بررسی ژیومورلوژی مناطق ساحلی کشور، بررسی فرایندهای رسوبی دلتاهای کارون، حله، موند، کل، جگین، باهوکلات، سفیدرود، پلرود، گرگانرود، بررسی فرایندهای رسوبی خورهای موسی، ارش، پیازی، خوران، کلاهی، کرتی، آذینی و تنگ و بررسی فرایندهای رسوبی خلیج های عباسک، نایبند، گوردیم، پزم، چابهار، بریس، گوادر و گرگان و بررسی کانی شناسی رسوبات مناطق ساحلی کشور و بررسی فرایندهای رسوبی بنادر صیادی و بالاخره بررسی فرایندهای رسوبی بر اساس سلول های رسوبی اشاره کرد. کلمات کلیدی: فرایندهای رسوبی، محیط های رسوبی، طرح های اجرا شده، روش تحقیق، اندازه گیری دریایی، مدلهای فیزیکی و عددی، دستاوردها، موضوعات باقیمانده