بررسی کارآیی مدل EPM در برآورد میزان فرسایش و رسوبدهی منطقه زاگرس جنوبی

با توجه به ضرورت تعیین مقدار فرسایش و رسوب برای کل کشور و تعیین اولویت های اجرایی در مناطق با پتانسیل زیاد فرسایش، در سال 1386 نقشه فرسایش و رسوب دهی برای کل کشوراز طریق مدل EPM توسط گروه حفاظت خاک پژوهشکده حفاظت خاک وآبخیزداری تهیه شد. براساس این مدل، میانگین فرسایش ویژه کشور 9/6 تن در هکتار در سال، میانگین مقدار رسوب ویژه حدود یک تن در هکتار در سال و میزان متوسط فرسایش در کل کشور حدود یک میلیارد تن در سال به دست آمد. برای صحت سنجی نتایج مدلEPMوکارایی مدل در شرایط مختلف آب وهوایی کشور،پروژهتحقیقاتی کارایی و صحت سنجی مدل EPM در 7 منطقه جغرافیایی کشور انجام گرفت.یکی از این مناطق جغرافیایی منطقه زاگرس جنوبی است که در برگیرنده قسمت هایی از حوضه آبخیز رودخانه های رودبال، درودی، هشیررود، جاماش، رودان، میناب، شمیل، مازابی و جگین می باشد. حوضه انتخابی در زاگرس جنوبی در محدوده ی استان های هرمزگان، فارس وبوشهرقرار دارند.برای تعیین کارایی مدل از 13 ایستگاه رسوبسنجی که دارای آمار بلند مدت بار معلق بودند انتخاب شدند. مقدار بار معلق رسوب در هر یک از ایستگاه های رسوب سنجی با روش حد وسط دسته ها محاسبه و پس از تعیین ضریب بار کف رودخانه رسوب کل مشاهده ای تعیین شد. در حوضه های بالادست ایستگاه های مذکور فرسایش و رسوب حاصل از مدل EPMنیز محاسبه و با رسوب مشاهده ای مورد مقایسه قرار گرفت.خطای نسبی بین رسوب حاصل از مدل ورسوب مشاهده ای نشان داداختلاف دو روش در ایستگاههای مختلف بسیار متفاوت می باشد. بطوریکه در برخی از ایستگاهها روش EPM نسبت به روش منحنی سنجه، رسوب برآوردی بیشتری نشان داد و در اغلب ایستگاهها نیز نسبت به روش منحنی سنجه کمتر محاسبه کرد. میزان اختلاف دور روش از 97 تن در ایستگاه 007-26 برآورد بیشتر مدل EPM تا 4142 تندر ایستگاه 011-28 در کیلومتر مربع کمتر نسبت به روش منحنی سنجه بدست آمد.براساس شاخص خطای نسبی ایستگاه تنگه خسویه رودخانه رودبال و ایستگاه درب قلعه مقدار رسوبدهی مدل غیر قابل قبول ودر سایر ایستگاه ها مقدار برآوردی در محدوده قابل قبول قرار گرفت.کلید واژه: فرسایش، رسوب، زاگرس جنوبی، مدل EPM، ایستگاه هیدرومتری، حوزه آبخیز